კატეგორიები
ჟურნალისტური მოკვლევა
სტატია
რეპორტაჟი
ანალიზი
ფოტო რეპორტაჟი
ექსკლუზივი
ინტერვიუ
უცხოური მედია საქართველოს შესახებ
რედაქტორის აზრი
პოზიცია
მკითხველის აზრი
ბლოგი
თემები
ბავშვები
ქალები
მართლმსაჯულება
ლტოლვილები / დევნილები
უმცირესობები
მედია
ჯარი
ჯანდაცვა
კორუფცია
არჩევნები
განათლება
პატიმრები
რელიგია
სხვა

საქართველოში პალიატიური მზრუნველობა ინერგება

8 ივლისი, 2008

ნონა სუვარიანი, თბილისი

ყოველწლიურად 150 ათას ადამიანს პალიატიური მზრუნველობა სჭირდება. მიუხედავად იმისა, რომ ეს ციფრი საქართველოს მასშტაბით საკმაოდ მნიშვნელოვანია, ჯანდაცვის სისტემის ეს მიმართულება ჩვენთან არ არის განვითარებული. „მედია მხრადაჭერის“ პროგრამის დახურვაზე სწორედ იმ პრობლემებზე და მიღწევებზე საუბრობდნენ, რომლებიც პალიატიურ მზრუნველობას შეეხება.

ჯანმრთელობის მიხედვით ქვეყნის მოსახლეობა სამ ჯგუფად იყოფა, ჯანმრთელები, განკურნებადი ავადმყოფები, და ადამიანები, რომელთა განკურნებაც შეუძლებელია.  აქედან გამომდინარე, ჯანდაცვის სისტემა სამი მიმართულებით უნდა ვითარდებოდეს: პრევენციული, სამკურნალო და პალიატიური, რომელიც უკანასკნელი ჯგუფისთვის არის გათვლილი. პალიატური მზრუნველობა ქრონიკულად დაავადებულებისთვის, შიდსით, ძვალ-კუნთოვანი დაავადებებით, პარკინსონის დაავადებებით  შეპყრობილებისთვის არის გამიზნული.

ონკოპრევენციის ცენტრის ხელმძღვანელი, სოსო აბესაძე საუბრობს პალიატიური მზრუნველობის ძირითადად მიზანზე:

„როდესაც ადამიანს სასიკვდილო დიაგნოზი უდგინდება, უნდა არსებობდეს სამსახური, რომელიც მას დაეხმარება. სწორედ ის, რასაც პალიატური მზრუნველობა ითვალისწინებს. პალიატიური მზრუნველობა გუნდურ პრინციპზეა დაფუძვნებული. არის ტკივილი, რომელსაც ვერანაირი ოპიოიდი (ნარკოტიკი) გააყუჩებს, ეს არის ადამიანის სულიერი ტკივილი. ანუ, როდესაც ადამიანს ვეუბნებით, შენ გჭირს მომაკვდინებელი სენი, ამით არ დამთავრდეს ჩვენი ინფორმაცია, აქვე უნდა დავუმატოთ, შენ კი გჭირს ეს სენი, მაგრამ ჩვენ შეგვიძლია დაგეხმაროთ“.

დიმიტრი კორძაია, საქარათველოს პარლამენტის ჯანდაცვის კომიტეტთან არსებული პალიატიური მზრუნველობის ეროვნული პროგრამის კოორდინატორი, პალიატიური მზრუნველობის ასოციაციის „ჰუმანისტთა“ კავშირის დამფუძნებელი და ვიცე პრეზიდენტი აცხადებს, რომ სიმსივნით 25 ათასამდე პაციენტი არის შეპყრობილი. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის დათვლით კი, ოჯახის წევრების ჩათვლით, 75 ათასი ადამიანი მეტ-ნაკლებად საჭიროებს პალიატიურ მზრუნველობას. თუ ამას სხვა განუკურნავი  სენით დაავადებულებს დავუმატებთ, დღეს საქართველოში 150 ათასამდე ადამიანი ექვემდებარება პალიატიურ მზრუნველობას.

„ეს მნიშვნელოვანი ციფრია. ასე რომ საზოგადოება არ უნდა უარყოფდეს მათ სამედიცინო ან სულიერი დახმარების აუცილებლობას. თუ ეს მიმართულება ჯანდაცვის სისტემას მოაკლდა,  ის სრულყოფილი ვერ იქნება. სამწუხაროდ, ეს სისტემა საქართველოში აწყობილი არ არის. ამის აწყობა ახლა იწყება. “

როგორც დიმიტრი კორძაია აღნიშნავს, პალიატიური მზრუნველობა არა მხოლოდ სამედიცინო დახმარებას ითვალისწინებს, არამედ ფსიქოლოგიურო მომსახურებასაც. ამ ადამიანებისთვის საჭიროა სულიერი მხარდაჭერაც. ამიტომ  ეკლესიის ჩართულობაც მნიშვნელოვანია“ .

აღმოჩნდა, რომ იმ ადამიანებისთვის, რომლებიც პალიატიურ მზრუნველობას ექვემდებარებიან, ყველაზე მთავარი ტკივილის გაყუჩებაა. როგორც წესი, ტკივილი ადეკვატურად არ ყუჩდება. ტკივილის გაყუჩება დაკავშირებულია არა მხოლოდ ანალგეტიკების, არამედ ოპიოიდების გამოყენებასთან. ამიტომ ამას არა მხოლოდ ცოდნა, არამედ შესაბამისი საკანონმდებლო ბაზაც სჭირდება.

საქართველომ საკანონმდებლო ბაზაში შესაბამისი ცვლილებები უკვე შეიტანა. ცვლილებები 4 კანონში შევიდა: „ჯანდაცვის შესახებ“, „საექიმო საქმიანობის შესახებ“, „პაციენტის უფლებების შესახებ“ და „ნარკოტიკების, ფსიქოტროპული ნივთიერებების, პრეკურსორებისა და ნარკოლოგიური დახმარების შესახებ“.

„კანონმა აღიარა, რომ პალიატიური მზრუნველობა ჯანდაცვის სისტემის აუცილებელი ნაწილია. ჩვენთან არასწორი ფორმებით და ოდენობით ხდებოდა ნარკოტიკების შემოტანა, ლეგალურ ბრუნვას ვგულისხმობ. დიდი ნაწილი საინექციო იყო, ტკივილის გაყუჩებას კი ტაბლეტირებული ფორმა სჭირდება. საინექციო უფრო სახიფათოა წამალდამოკიდებულების მხრივაც“.

დიმიტრი კორძაიას თქმით, კანონებში შეტანილი ცვლილებები საკმარისი არ არის. აუცილებელია ექიმების ცოდნის ამაღლებაც. ჩატარებულმა კვლევამ აჩვენა, რომ მათი ცოდნა ვერანაირ კრიტიკას უძლებს. პრობლემა იმაშია, რომ უმაღლეს სასწავლებლებში პალიატიური მზრუნველობის შესწავლა სულ ახლახანს დაიწყო. კიდევ ერთი ხარვეზი ის გახლავთ, რომ ტკივილის შეფასებისთვის კომისიები იქმნება. ტკივილი კი სუბიექტური რამაა და ამას ვერც ერთი კომისია შეაფასებს. 

ტკივილის პოლიტიკის მართვის საერთაშორისო ამხანაგობის წარმომადგენელი  ფატი ძოწენიძე საუბრობს ისეთ შემთხვევებზე, როდესაც სიკვდილის პირას მყოფი ადამიანი ტკივილგამაყუჩებელს ვერ შოულობდა. 

„სისტემის ამუშავებას დიდი დრო უნდა, შეიძლება მოიხსნას ყოველგვარი იურიდიული დაბრკოლება, მაგრამ ეს საკმარისი არ არის. ადამიანმა არ იცის, რომ მას უფლება აქვს არ სტკიოდეს. არის შემთხვევები, როდესაც ექიმი არ უწერს ავადმყოფს წამლის ადეკვატურ დოზას. ექიმს უბრალოდ ეშინია. მაშინ ავადმყოფის ახლობელი იძულებულია ნარკოტიკის არალეგალურ გამოყენებას მიმართოს“.

მნიშვნელოვანია საზოგადოების მხარდაჭერაც და ამიტომ აპ პროცესში ჟურნალისტების ჩართულობაც არის საჭირო.

დიმიტრი კორძაია: „შიდსით შეპყრობილი ადამიანი თუ მალავს და გრძნობს, საზოგადოების მხრიდან არ არის მხარდაჭერილი, მას საზოგადოების წნეხზე  შეიძლება უკურეაქცია დაეწყოს. ის შეიძლება ბიოლოგიურ ბომბად იქცეს. მაგალითად ნახავს, რომ აცხადებენ, ვინმეს სისხლი სჭირდება, ხომ შეიძლება წავიდეს და ჩააბაროს სისხლი, იფიქრებს, მაშინ ყველანი იყავით ასეთები.“

ბოლო დროს ამ მიმართულების განვითარება დაიწყო. პარლამენტის ჯანდაცვის კომიტეტში  პალიატიური მზრუნველობის ეროვნული პროგრამა ამოქმედდა. ახლა ბრძანებები იწერება. ტკივილის გაყუჩების სტანდარტების დანერგვა დაიწყო. ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის მედიცინის ფაკულტეტზე და სამედიცინო უნივერსიტეტში კი პალიატიური მზრუნველობის კურსის სწავლება დაიწყო. სექტემბრიდან ამ კურსს ბათუმის უნივერსიტეტშიც გაივლიან. დღეს თბილისში არის მხოლოდ  ერთი მობილური გუნდი და ერთი ჰოსპისი (სამედიცინო დაწესებულება, სადაც ადამიანებს ასეთ დახმარებას უწევენ).  ახლა მიმდინარეობს გლობალ ფონდის შიდსიანთა პალიატიური მზრუნველობის პროექტი. თუმცა ეს საკმარისი არ არის, რადგან პალიატიური მზრუნველობის ქსელით მთელი საქართველო უნდა დაიფაროს.

ახალი ამბები